--- /dev/null
+Kişisel verilerinizi güvende tutmak için radikal bir öneri
+
+Richard Stallman tarafından, 3 Nisan 2018
+
+**Bugün üzerimizde uygulanan gözetim Sovyetler Birliği'ndekinden daha
+kötü durumda. Bu verilerin toplanmasını en baştan durdurmak için
+kanunlara ihtiyacımız var.**
+
+Gazeteciler bana
+[Facebook](https://www.theguardian.com/technology/2018/mar/31/big-data-lie-exposed-simply-blaming-facebook-wont-fix-reclaim-private-information)
+verilerinin kötüye kullanılmasına gösterilen tepkinin mahremiyetin geri
+kazanılması kampanyasında bir dönüm noktası olup olamayacağını
+soruyor. Olabilir, eğer insanlar kampanyalarını daha kapsamlı ve derin bir
+hale getirebilirlerse.
+
+Daha kapsamlı, sadece
+[Facebook](https://www.theguardian.com/technology/facebook) değil tüm
+gözetleme sistemlerini dahil etmek anlamında. Daha derin, verilerin
+kullanımını denetlemekten verilerin toplanmasını denetlemeye geçmek
+anlamında. Gözetleme her tarafa yayılmış olduğu için, mahremiyeti eski
+haline getirmek muhakkak büyük bir değişiklik olacaktır, ve güçlü önlemler
+almayı gerektirmektedir.
+
+Bugün üzerimizde uygulanan gözetim Sovyetler Birliği'ndekinden çok daha kötü
+durumda. Özgürlük ve demokrasi için, bunun büyük kısmını ortadan kaldırmak
+zorundayız. İnsanlara zarar vermek için verileri kullanmanın birçok yolu
+var, bu yüzden en güvenli veri tabanı hiç toplanmamış olandır. Bundan
+dolayı, AB'nin genel olarak kişisel verilerin nasıl kullanılacağını
+düzenleyen yaklaşımı yerine ([Genel Veri Koruma
+Yönetmeliği](https://www.eugdpr.org/) ya da GDPR), ben sistemlerin kişisel
+verileri toplamasını durduran bir kanun öneriyorum.
+
+Bunu yapmanın en sağlam yolu, bir hükümetin isteğiyle kenara
+kaldırılamayacak bir yol, sistemlerin bir kişi hakkında veri toplamayacak
+şekilde kurulmasını zorunlu kılmaktır. Temel prensip, bir sistem temel
+fonksiyonunu veri olmadan yerine getirebiliyorsa o sistemin veri
+toplamayacak şekilde dizayn edilmesidir.
+
+Kimin nereye seyahat ettiği özellikle çok hassas bir bilgidir, çünkü
+herhangi bir seçilmiş hedefi baskılamak için ideal bir dayanaktır. Örnek
+olarak Londra'daki trenleri ve otobüsleri alabiliriz.
+
+Transport for London dijital ödeme kartı sistemi, herhangi bir Oyster ya da
+banka kartıyla ödemesi yapılan bütün yolculukları merkezi bir şekilde kayıt
+altına almaktadır. Bir yolcu kartı dijital olarak doldurduğunda, sistem
+kartı yolcunun kimliğiyle ilişkilendirmektedir. Bu tamamıyla bir gözetim
+anlamına gelmektedir.
+
+Ulaşım sisteminin bu durumu GDPR kuralları altında haklı gösterebileceğini
+düşünüyorum. Benim teklifim, aksine, sistemin kimin nereye gittiğini takip
+etmeyi bırakmasıdır. Kartın temel işlevi yolculuk için ödeme yapmaktır. Bu,
+verileri merkezileştirmeden yapılabilir, bu yüzden ulaşım sistemi bunu
+yapmaktan vazgeçmelidir. Dijital ödemeleri kabul ederken, bunu anonim bir
+ödeme sistemi aracılığıyla yapmalıdır.
+
+Sistemin süslü özellikleri, bir yolcunun geçmiş yolculuklarının listesini
+görüntülemesine izin vermesi gibi, temel işlevin bir parçası değildir, bu
+yüzden herhangi bir ilave gözetim yapılmasını haklı çıkarmaz.
+
+Bu ilave hizmetler, talep eden kullanıcılara ayrı olarak sunulabilir. Daha
+da iyisi, kullanıcılar yolculuklarını özel olarak takip etmek için kendi
+kişisel sistemlerini kullanabilirler.
+
+Siyah taksiler, sürücülü araba kiralamak için bir sistemin yolcuların
+kimliğini belirlemesine gerek olmadığını göstermektedir. Bu yüzden bu gibi
+sistemlerin yolcuların kimliğini belirlemesine izin verilmemelidir;
+yolculardan kimliklerini belirlemeye çalışmadan mahremiyete saygı duyan
+nakit para kabul etmeleri zorunlu kılınmalıdır.
+
+Buna rağmen, kullanışlı dijital ödeme sistemleri de yolcuların gizliliğini
+ve mahremiyetini koruyabilir. Biz zaten bir tane geliştirdik: [GNU
+Taler](https://taler.net/en/). Ödemeyi yapanın anonim olması için
+tasarlanmıştır, fakat ödemeyi alanlar her zaman bellidir. Vergi kaçırmaya
+olanak sağlamaması için bu şekilde dizayn ettik. Bütün dijital ödeme
+sistemlerin bu ya da benzer bir metodu kullanarak gizliliği koruması zorunlu
+kılınmalıdır.
+
+Peki ya güvenlik? Halka açık alanlardaki bu gibi sistemler insanları takip
+etmeyecek şekilde dizayn edilmelidir. Video kameralar, bir suç meydana
+gelmesi durumunda geriye dönük birkaç hafta boyunca kontrol edilebilecek
+yerel kayıtlar yapmalıdır, fakat bu kayıtların fiziksel olarak alınmadan
+uzaktan görüntülenmesine izin vermemelidir. Biyometrik sistemler, diğer
+herkesin mahremiyetine saygı göstermesi için, sadece mahkeme emri ile
+şüpheliler listesindeki insanları teshiş edecek şekilde dizayn
+edilmelidir. Adaletin olmadığı bir ülke terörizmden daha tehlikelidir, ve
+çok fazla güvenlik adaletsiz bir ülkeyi teşvik eder.
+
+AB'nin GDPR düzenlemeleri iyi niyetlidir, fakat çok fazla ileriye
+gitmemektedir. Kuralları çok gevşek olduğu için çok fazla mahremiyet
+sağlamayacaktır. Eğer sisteme bir şekilde faydası varsa veri toplamaya izin
+vermektedir, ve herhangi bir verinin birşeyler için faydalı olması için bir
+yol bulmak çok kolaydır.
+
+GDPR, kullanıcıların (bazı durumlarda) verilerinin toplanmasına onay
+vermesini gerektirmektedir, fakat bu pek işe yaramamaktadır. Sistem
+tasarımcıları onay almakta uzman olmuşlardır (Noam Chomsky’nin
+ifadesiyle). Çoğu kullanıcı bir sitenin şartlarını okumadan onaylar;
+kullanıcılardan karşılığında ilk doğan çocuklarını vermelerini [zorunlu
+kılan](https://www.theguardian.com/technology/2014/sep/29/londoners-wi-fi-security-herod-clause)
+bir site birçok kullanıcıdan onay almıştır. Ve aynı şekilde, bir sistem
+modern hayat için çok önemliyse, otobüsler ve trenler gibi, kullanıcılar
+şartları görmezden gelmektedir çünkü onay vermemek düşünülmeyecek kadar can
+sıkıcı olmaktadır.
+
+Mahremiyeti geri kazanmak için, onay bile istemeden önce gözetlemeye bir son
+vermeliyiz.
+
+Son olarak, kendi bilgisayarınızdaki yazılımı unutmayın. Eğer Apple, Google
+ya da Microsoft'un özgür olmayan yazılımı ise, [sizin hakkınızda düzenli
+olarak casusluk
+yapmaktadır](https://www.gnu.org/proprietary/proprietary.tr.html). Bunun
+nedeni sizin hakkınızda casusluk yapmaktan çekinmeyecek şirketler tarafından
+kontrol edilmeleridir. Kar söz konusu olduğunda şirketler ahlaki ilkelerini
+kaybetme eğilimi göstermektedirler. Tam aksine, özgür yazılım [kullanıcıları
+tarafından kontrol
+edilmektedir](https://www.gnu.org/philosophy/free-software-even-more-important.tr.html).
+Bu kullanıcı topluluğu yazılımın dürüst olarak kalmasını sağlamaktadır.
+
+Richard Stallman, özgür işletim sistemi GNU'nun geliştirilmesini başlatan,
+Özgür [Yazılım](https://www.theguardian.com/technology/software) Vakfı'nın
+başkanıdır.
+
+Copyright 2018 Richard Stallman. [Creative Commons Atıf-Türetilemez Lisansı
+4.0](https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/deed.tr) altında
+yayınlanmıştır. Orijinal İngilizce versiyonu [The
+Guardian](https://www.theguardian.com/commentisfree/2018/apr/03/facebook-abusing-data-law-privacy-big-tech-surveillance)
+adresinde yayınlanmıştır. 3 Nisan 2018.